De moeilijkheid van samenwerken is dat je het niet in je eentje kan doen. Je hebt iemand anders nodig. Als de samenwerking goed gaat is het heerlijk. Je zou zo’n situatie willen invriezen en voor altijd bewaren. Maar mensen en situaties veranderen. En daarmee verandert ook de samenwerking en de relatie tussen mensen. Vaak wil je nog even vasthouden aan hoe het was. Je was eraan gewend, het was veilig! Even gaat dat misschien, maar daarna niet meer.
Bij conflicten in teams of in relaties zie je vaak dat de verwijten zich toespitsen op een verandering die een ander heeft doorgemaakt, of juist niet heeft doorgemaakt. Maar ook ver voor de escalatie tot een conflict, kennen de meeste relaties en samenwerkingen geregeld irritaties, ergernisjes of verbaasde gezichten. “Waarom snapt hij dat niet?” of “Hoe kan hij dat nou zeggen?”. Veel van onze energie & aandacht bij samenwerking gaat naar de ander. En nog preciezer: naar het veranderen van de ander. Of we nou goedbedoelde adviezen geven, vinden dat iemand niet zo moet zeuren of zelfs iemand de hemel in prijzen – eigenlijk ben je vaak bezig om het beeld dat de ander van zichzelf heeft te corrigeren. Om de ander anders te laten zijn dan hij is. En omgekeerd: anderen steken ook veel energie in jou anders te laten zijn dan je bent. En vervolgens wapen je je daartegen, door je af te sluiten of door op jouw beurt te proberen om de ander anders te laten zijn, zodat jij jezelf kunt zijn.
Jezelf zijn
Ingewikkeld eigenlijk, hè? James Bay zingt hierover in het werkelijk prachtige “Let it go”:
So come on let it go
Just let it be
Why don’t you be you
And I’ll be me
Everything’s that’s broke
Leave it to the breeze
Why don’t you be you
And I’ll be me
Waarom kun jij niet jij zijn…en ik ik? Die verzuchting klinkt in bijna elke relatie en in elke samenwerking wel een keer en meestal vaker. Het kan het begin van de ommekeer zijn. Het begin…nog niet de ommekeer zelf. Want er zit ook nog steeds iets in van hoop dat de ander eerst verandert. Als jij nou jij bent… Dat vind ik ook zo mooi aan het lied van James Bay: je voelt de pijn die er is, je voelt de berusting en de hoop op verandering. In elke relatie en in elke samenwerking is er zo nu en dan de pijn van niet begrepen worden, het gevoel hebben dat je er niet toe doet of dat het je niet lukt om iets te doen zoals je dat het liefste zou willen. Als jij nou jij bent…dan ben ik ik.
De kunst is natuurlijk om het om te draaien: als ik nou ik ben, misschien kun jij dan jij zijn….De kunst is om eerst jezelf te omarmen, niet wie je graag zou willen zijn, maar gewoon wie je bent. Nu. Hier. Op dit moment. Los van wie je gister was, of misschien morgen bent. Dat is natuurlijk hartstikke moeilijk. Elke dag weer. Die kunst kun je oefenen en je kunt het jezelf makkelijker maken om de kunst toe te passen. Hoe omarm jij jezelf, nu, hier, op dit moment?
Dit is hoe ik het doe:
- Dagelijks oefen ik om stil te staan bij hoe ik me voel. Heb ik stress? Ben ik opgewonden of enthousiast? Bedrukt of juist optimistisch? Ik oefen met mezelf waarnemen. En verder doe ik er niks mee.
- Dagelijks oefen ik om niet meteen te reageren. Viktor Frankl, zei het prachtig: “Between stimulus and response there is a space. In that space is our power to choose our response. In our response lies our growth and our freedom“. Ik probeer een paar keer adem te halen en reageer dan pas.
- Doordat ik dit doe, lukt het me steeds vaker om ook als het spannend wordt, als ik geïrriteerd raak of me gekwetst voel, even stil te zijn. Ik zeg dan tegen mezelf bijvoorbeeld: “Dit doet me pijn.” En steeds vaker lukt het me om daar achter aan te zeggen: “Goed dat ik dat weet”. Punt. Zo blijft het mijn pijn en hoef ik de ander niet te verwijten dat ik pijn heb, of boos ben of een andere emotie heb.
- En als rode draad door al die oefeningen: Ademhalen. Ademhalen. Ademhalen. Ook dat kun je oefenen. Sommigen doen het tijdens mindfulness of yoga, ik doe het vooral tijdens mijn hardloopsessies. Ik concentreer me volledig op mijn ademhaling.
Als ik nou ik ben, misschien kun jij dan jij zijn. Ik vind het een geweldig inspirerende gedachte. Dichter bij jezelf. Dichter bij elkaar. Misschien is het in de kern wel waar ik me op richt als procesbegeleider, coach en trainer. Dat ik ik ben en zo volop ruimte en vertrouwen laat zodat jij jij kunt zijn. Ik denk dat dat de opbrengst is van jarenlang met heel veel verschillende kinderen & jongeren werken die mij moesten kunnen vertrouwen. Dan zit er maar één ding op: je moet te vertrouwen zijn. Als het me lukt om die kwaliteit in te zetten – want ik ben ook maar een mens en ik maak fouten, dus het lukt me niet altijd – maar als het me lukt, dan merk ik dat moeilijke, spannende processen bij mensen ineens veel sneller gaan. Tot zover mijn kleine ode aan mij en hoe ik mij omarm.
Hiervoor stelde ik de vraag: Hoe omarm jij jezelf? Nu. Hier. Op dit moment. Weet je het al, hoe je dat doet? Hoe omarm jij jezelf?